ISO, zo werkt het

Of je nu je camera handmatig instelt, of juist volledig op automatische modus gaat, het is goed om te begrijpen wat ISO precies doet en hoe het uiteindelijk je foto’s kan beïnvloeden. Laten we daarom eens wat verder ingaan op ISO.

Belichtingsdriehoek

Er zijn drie factoren die de belichting van je foto bepalen, die allemaal een andere uitwerking hebben op de foto. Kort door de bocht, bepaalt de diafragmaopening de scherptediepte en sluitertijd bepaalt hoe bewegende onderwerpen worden vastgelegd. ISO is de derde, waar veel fotografen minder vanaf weten.

ISO

ISO staat voor International Standards Organization. Hierin zijn als het ware criteria vastgelegd voor fabrikanten om hun camera’s te kalibreren. Op die manier is de ISO waarde op de ene camera hetzelfde als op een ander. Dat is handig bij het gebruik van externe lichtmeters, of als je EXIF data met elkaar deelt om daarvan te leren. Overigens zijn er vaak wel kleine verschillen tussen camera’s van verschillende merken, maar die zijn verwaarloosbaar.

Wat doet ISO nu precies

ISO bepaalt eigenlijk de lichtgevoeligheid van je camera; de ISO maakt het mogelijk om zowel in fel daglicht als in een donkere ruimte foto’s te maken. Bij een kleine waarde, als 50, 100 of 200 is de sensor het minst gevoelig voor licht. Je kunt dan fotograferen in hele lichte omstandigheden. Bij hoge waarden als 3200 of 6400 is de camera juist enorm lichtgevoelig. Dit heb je nodig om in het donker alsnog te kunnen fotograferen. We hebben veel aan ISO te danken dus!

Nadeel

Maar er is een klein addertje onder het gras. Het verhogen van de ISO heeft namelijk consequenties: er kan ruis in je foto ontstaan. Camera’s (en sensors) worden steeds beter, dus het gevaar van ruis is al veel minder groot dan een aantal jaar geleden. Maar het ligt nog steeds op de loer. Hoe lager de ISO, hoe minder ruis. Vanaf welke ISO er ruis optreedt, is niet te zeggen. Dat is namelijk voor iedere camera anders. Fullframe sensors hebben vaak minder last van ruis, maar oudere cameramodellen weer meer dan nieuwere. Het beste is om een serie foto’s te maken, waarbij je steeds de ISO omhoog zet (en de belichting compenseert met de andere twee belichtingsinstellingen). Op de computer kun je nu zien waar ruis optreedt, en vanaf welke waarde het voor jou niet meer acceptabel is. Want dat is natuurlijk ook een kwestie van smaak.

Handmatig

Je kunt de camera op verschillende prioriteitsmodi zetten, sluiterprioriteit of diafragmaprioriteit. Daarbij kun je de camera de ISO automatisch laten kiezen, of deze handmatig instellen. Dat laatste heeft zeker de voorkeur: zo voorkom je dat je camera een hoge ISO kiest en je dus ruis in je foto’s krijgt. Bedenk wel dat je camera ergens licht vandaan moet halen als je in slechte lichtomstandigheden fotografeert. In sluiterprioriteit, die je waarschijnlijk kiest om jezelf ervan te verzekeren dat je foto’s niet bewogen zullen zijn, zal de camera dan een groter diafragma kiezen. Hierdoor heb je een kleinere scherptediepte in je foto. Dat is dus een keuze die je maakt, een keuze die jij kúnt maken als fotograaf: een kleinere scherptediepte door een groter diafragma of meer ruis door een hogere ISO. Jouw foto, jouw creatieve keuze.

Nogmaals, camera’s worden gelukkig steeds beter bij hogere ISO’s. Deze trend lijkt zich nog steeds voort te zetten, dus over een tijdje hoeven we ons wellicht helemaal geen zorgen meer te maken over ruis. Maar voor nu, weet wat ISO doet en wat de gevolgen (kunnen) zijn.

 

• Lees ook: De belichtingsdriehoek
• Lees ook:Hoe maak je je belichtingsinstellingen handmatig
• Lees ook: De verschillende standen waarin je kunt fotograferen