Fotograferen op reis: ervaring uit Indonesië

Tekst en fotografie: Ivo Mostert, Ambassadeur DIGIFOTO Pro 

DIt artikel is gabaseerd op een artikel van DIGIFOTO Pro 3.2025

fotograferen op reis: wat neem je mee?

Als je wil fotograferen op reis en dat belangrijk vindt, is het slim om vooraf even stil te staan bij wat je gaat tegenkomen. Verwacht je landschappen? Mensen op straat? Dieren? Beweging? Nacht? Als je dat weet, kun je beter bepalen wat je nodig hebt en wat thuis mag blijven.

Mijn voorbereiding begint meestal met een paar vragen. Wat voor soorten situaties ga ik waarschijnlijk tegenkomen op de gekozen bestemming? Denk aan thema's als natuur- en stadslandschappen, straatfotografie, wildlife, beweging of nachtopnames. Daarna volgt: wat wil ik ongeveer vastleggen, welke sfeer hoop ik te vangen en welke apparatuur zou daar mogelijk bij kunnen passen?

Naast de grote spullen zoals camera, lenzen, statief en filters, zijn kleine onderdelen ook belangrijk. Ik neem altijd meerdere schoonmaakdoekjes mee voor mijn lenzen, een lenspen, een blaasbalg (ook wel lensblower genoemd), extra accu's en geheugenkaarten, een afstandsbediening en een setje inbussleutels. Deze items lijken klein, maar kunnen onderweg het verschil maken als je werkt in vochtige of stoffige omstandigheden of snel moet schakelen.

Voor deze reis had ik drie hoofdthema’s in mijn achterhoofd: wildlife, met name het fotograferen van orang-oetans in Kalimantan. Landschappen, vulkanen, rijstterrassen, jungle en kustgebieden. En straatbeeld & architectuur, want Java biedt een rijke mix van historie, cultuur en moderniteit.

Ik fotografeer met de Canon 5D Mark IV en besloot drie objectieven mee te nemen:

• Canon EF 16-35mm f/4.0L IS USM. Mijn favoriete lens voor landschappen en stedelijke fotografie. Dankzij het brede perspectief leent deze lens zich uitstekend voor het vastleggen van weidse uitzichten.
• Canon EF 24-105mm f/4.0L IS USM II. Een veelzijdige allround lens die ik gebruik in uiteenlopende situaties. Ideaal voor onderweg, als ik niet te veel wil wisselen van lens. Deze lens is bovendien erg geschikt voor straat- en streekfotografie: perfect om het dagelijks leven vast te leggen zoals je het onderweg tegenkomt.
• Voor wildlife zoals orang-oetans en vogels gebruikte ik een Sigma 150-600mm f/5-6.3 DG OS HSM Contemporary. Het extra bereik is nodig om wildlife goed vast te leggen, zeker wanneer je dieren op gepaste afstand wilt fotograferen op reis zonder ze te storen in hun natuurlijke gedrag.

Daarnaast is deze lens ook ideaal om in te zoomen op structuren in het landschap, zoals de steile randen van een vulkaankrater of details in een bergwand, waarmee je meer abstracte of grafische composities kunt maken binnen een weids landschap.

Qua ondersteuning koos ik ervoor mijn Sirui W2204-statief met K-20II balhoofd mee te nemen, stevig, waterbestendig en in te zetten als monopod. Zeker bij het gebruik van de 150-600mm lens of lange sluitertijden bij watervallen, zonsopkomsten, zonsondergangen of mogelijk nachtopnames is een statief onmisbaar. Tot slot besloot ik mijn filtersysteem mee te nemen. Ik koos voor een polarisatiefilter, een medium grijsverloopfilter van 3 stops en een grijsfilter van 3 stops.

Deze gaven mij extra controle over reflecties, belichtingstijden en contrasten in landschapsfotografie. Ik probeer mijn tas niet te vol te stoppen, maar wél voorbereid te zijn op de situaties die ik verwacht tegen te komen. Je weet het nooit helemaal van tevoren, het blijft een kwestie van inschatten, keuzes maken en onderweg aanpassen als dat nodig is.

Onderweg fotograferen op reis: ritme en realiteit

De reis begon in Kalimantan, op het Indonesische deel van Borneo. We bezochten onder andere Tanjung Puting National Park en de stad Banjarmasin, die bekend staat om haar drijvende markt. Daar zagen we het lokale leven letterlijk op het water plaatsvinden. Een fascinerend samenspel van handel, traditie en ritme.

Het leven langs de rivier voelde als leven in en met de natuur. De jungle ontwaakte langzaam, precies het soort ervaring waar we op hoopten. Als reiziger met een camera in mijn tas liet ik me graag meevoeren in dat natuurlijke ritme. Ochtendmist boven het water, het gekrijs van gibbons en dan plots die magische ontmoeting met een orang-oetan in het wild. Dergelijke momenten zijn zeldzaam, vluchtig en onvergetelijk.

In Java vielen juist de contrasten op. Jakarta is druk en modern, terwijl Yogyakarta veel traditioneler aanvoelt. Eenvoud, ambacht en kleur bepaalden het straatbeeld – en dat zie je terug in de foto's. De absolute hoogtepunten waren voor mij de vulkanen Bromo en Ijen. De beklimming van beide vulkanen vond plaats in de nacht, met zaklampen en camera’s in de aanslag. Het spel van licht bij eerste dageraad, de rookpluimen, het intens blauw van het zwavelmeer, het is fotografie onder bijzondere omstandigheden.

We hadden gehoopt op een sterrenhemel, maar het bleef bewolkt. Toch hoorde dat juist bij de charme van deze reis, je neemt het zoals het komt. Tussen al dat natuurgeweld ontdekten we ook verborgen parels, zoals wandelingen door de jungle naar afgelegen watervallen waar niemand anders was – en waar het licht precies goed viel.

Verschillende plekken, verschillende aanpakken

Elke locatie vroeg om een andere manier van fotograferen – dit zijn mijn tips voor reisfotografie in Indonesië:

• In Tanjung Puting en Banjarmasin werkte ik met lange lenzen, had ik geduld nodig en moest ik snel kunnen schakelen tussen onderwerpen. Licht is hier diffuus en situaties veranderen snel.
• In Yogyakarta was het belangrijk om veel interactie met mensen aan te gaan, snel te reageren in smalle steegjes en met vaste brandpunten te werken om dicht op het onderwerp te komen.
• Bij de vulkanen en watervallen draaide alles om het juiste moment van de dag: vroeg of laat licht, filters om contrasten te verzachten en lange sluitertijden voor zachte stromingseffecten.

Belangrijk is ook om ruimte te maken voor spontane momenten. Tijdens een onverwachte stop bij een nauwelijks aangegeven waterval, die we samen tegenkwamen, ontstond een van mijn favoriete foto's. Terwijl we genoten van het moment, kon ik het beeld vangen dat voor mij alles samenvatte: het juiste licht, een onverwachte plek en volledige aandacht. Dat is de magie van reizen: het onverwachte omarmen.

Je foto's tot leven brengen

Eenmaal thuis begint het proces van selecteren en bewerken. Wacht daar niet te lang mee zolang je herinneringen vers zijn, herken je beter wat echt belangrijk is.

Terug in Nederland begint het proces van selectie en nabewerking, liefst zo snel mogelijk, zolang de herinneringen nog vers zijn en de beelden context hebben. Omdat we samen na elke reis ook een analoog album maken, richt de selectie zich niet alleen op sfeer, licht en scherpte, maar ook op de route en op herkenbare momenten per locatie. Zo ontstaat er vanzelf een visueel verhaal dat onze reis weerspiegelt.

Mijn workflow:

• Selectie: in Lightroom maak ik eerst een grove selectie op basis van sfeer, licht en scherpte.
• Bewerking: ik werk in series, waarbij kleurgebruik, contrast en uitsnede worden afgestemd op route en onderwerp. Dat zorgt voor een logische volgorde en samenhang in de uiteindelijke reeks. Junglebeelden bewerk ik bijvoorbeeld subtieler dan vulkanen bij zonsopkomst. Zo krijgt elk thema zijn eigen uitstraling, en ontstaat binnen elk onderwerp een consistente look-and-feel. Het gaat mij er niet om iets te reconstrueren, maar om het gevoel van het moment te behouden.
• Export en archivering: alles wordt in hoge resolutie geëxporteerd (RAW & JPEG), en vervolgens gearchiveerd in meerdere back-ups, inclusief cloudopslag.

Nabewerking is voor mij geen truc, maar een verlengde van mijn blik. Door kleine aanpassingen versterk ik wat ik op locatie al heb gezien en gevoeld. Goede beelden worden in de bewerking verfijnd: kleuren kunnen net iets meer tot leven komen, contrasten worden sterker aangezet of storende elementen subtiel verminderd. De essentie van het beeld blijft behouden, maar het krijgt net wat meer kracht en richting.

Herinneringen tastbaar maken

Een van de mooiste dingen die je kunt doen met je foto's is ze tastbaar maken. Niet alleen op je scherm bekijken, maar ze echt afdrukken in een boekje, aan de muur of op papier dat je vast kunt houden.

Het belangrijkste tastbare resultaat van onze reis is het analoge fotoalbum dat we zelf samenstellen: afdrukken, plakken, beschrijven, het hele proces helpt om de reis opnieuw te beleven én bewust stil te staan bij wat je hebt gezien. Het zorgt voor een blijvende herinnering die een scherm nooit helemaal kan vervangen.

Daarnaast kan het afdrukken van je dierbaarste herinneringen als een vergrote print of kunstwerk voor aan de muur een waardevolle toevoeging zijn. Denk na over formaat, materiaal (bijvoorbeeld fine-art papier of dibond) en plek. Een beeld dat je op een scherm mooi vindt, krijgt in print vaak een heel andere beleving. Let op: dit is persoonlijk en kan per persoon verschillen. Er zijn tegenwoordig talloze mogelijkheden om tot een mooi naslagwerk te komen, digitaal of analoog.

Wat deze reis me opnieuw liet zien, is dat fotografie niet alleen gaat over vastleggen, maar over vertragen. Door het ritme van de omgeving aan te nemen, door te kijken, te wachten, te luisteren. Indonesië is een visueel rijk land, waar licht, kleur, structuur en menselijkheid samenkomen. Of je nu met een rugzak en een systeemcamera op pad gaat, of alleen met een smartphone reist: denk na over wat je wilt vangen. Maak ruimte voor het onverwachte, en geef jezelf de tijd om te zien. Deze reis herinnerde me eraan hoe waardevol het is om écht te kijken. Fotografie helpt me mijn momenten bewuster te beleven en stil te staan bij wat anders vluchtig voorbij zou gaan.

Wil je meer zien van ambassadeur Ivo Mostert bekijk zijn website https://www.originalmostert.nl of volg hem op Instagram via @originalmostertphotography

(Zelfportret Ivo Mostert)