Nooit meer paarse randen in je foto: chromatische aberratie uitgelegd

8 oktober, 2018 - 07:45

Door: Amy Schutte 3490

Chromatische aberratie is een veel voorkomende lensfout, die ontstaat wanneer kleuren (licht van verschillende golflengten) niet in dezelfde mate wordt afgebogen door de cameralens. Ze verschuiven als het ware ten opzichte van elkaar, en worden niet naar één punt in de sensor gestuurd, zoals zou moeten.

Vaak verschijnen er paarse, blauwe of roze randen langs het onderwerp. Deze ontstaan vooral wanneer er sprake is van veel contrast. Wanneer je bijvoorbeeld een boom of een gebouw fotografeert tegen een helder verlichte lucht. Het ene objectief heeft er meer last van dan het andere, vaak kun je in reviews vinden hoe veel. Hoe ontstaat het nou precies, en hoe kun je het voorkomen?

justice-2060093_640.jpg

chromatische aberratie, paarse randen, randen, contrast

Uitleg

Dit afwijking is afhankelijk van het objectief, de gekozen brandpuntsafstand en zelfs van de diafragma opening. Verschillende kleuren licht hebben een verschillende golflengte, en elke golflengte moet iets ander worden afgebogen. Objectieven bestaan uit verschillende lenzen, die de verschillende golflengten van het licht (kleuren) afbuigen om ze gezamenlijk op de sensor te laten komen. Maar, de objectieven (de combinatie van lenselementen) zijn niet perfect. Zeker zoomlenzen, die verschillende brandpuntsafstanden kennen, hebben daarom vaak deze kleine foutjes. Er zijn wel lenselementen die in een objectief geplaatst kunnen worden die minder last hebben van de nare randjes, maar die zijn vaak erg duur. Bovendien hebben objectieven met een vaste brandpuntsafstand er vaak ook minder last van.

Chromatische aberratie voorkomen

Je kunt chromatische aberratie wegwerken in nabewerkingsprogramma’s, zoals Photoshop en Lightroom. Maar je kunt het ook voorkomen. Onthou dat vrijwel elk objectief in meer of mindere mate chromatische aberratie vertoont, ook de hele dure. Er zijn een aantal dingen waarmee je het, tijdens het fotograferen, tegen kunt gaan.

Vermijd hoge contrasten

Om dit te voorkomen kun je in eerste instantie proberen hoge contrasten te vermijden. Zoek een achtergrond op, bijvoorbeeld bomen, of fotografeer op een licht bewolkte dag. Zoek een achtergrond die meer overeenkomt met de kleur van je onderwerp. Of verander je standpunt, waardoor je niet tegen de lucht fotografeert. Als dat natuurlijk mogelijk is.

Verander je brandpuntsafstand

Veel zoomobjectieven zullen meer last hebben van chromatische aberratie in de langste en kortste brandpuntsafstanden, dus helemaal in- of uitgezoomd. Door de brandpuntsafstand te veranderen, kan het zijn dat de afwijking veel minder zichtbaar is of zelfs verdwijnt.

japanese-cherry-trees-2168858_640.jpg

Kies een kleinere diafragma opening

Ook hier is het effect afhankelijk van welke lens je gebruikt, maar vaak helpt het verkleinen van het diafragma om dit soort afwijkingen tegen te gaan. Dit betekent wel dat je aanpassingen moet doen aan sluitertijd en ISO om de belichting goed te krijgen.

Centreer je onderwerp

Chromatische aberratie komt vaker voor richting de randen van het kader. Door je onderwerp meer in het midden te plaatsen, is het risico hierop minder groot. Wel kan het betekenen dat je aanpassingen moet doen aan je gekozen compositie. Misschien moet je die nu in de nabewerking aanpassen door te croppen, wat verlies van kwaliteit betekent. Een afweging die je moet maken.

RAW

Chromatische aberratie kan opgelost worden in programma’s als Photoshop en Lightroom. Dit werkt het beste wanneer je foto’s in RAW zijn genomen. Dit is ook beter als je de foto later wil bijsnijden, om je compositie te verbeteren. Bij hoge contrasten is het dus een aanrader om RAW te verkiezen boven JPEG.