Festivalfotografie door Eddo Hartmann in Rijksmuseum

Een onverwachte keuze

Document Nederland is een jaarlijks project van het Rijksmuseum waarin een fotograaf een actuele maatschappelijke verandering vastlegt. Het doel is een historisch beeld te creëren van de hedendaagse cultuur, zodat latere generaties weten wat er speelde. ‘Ik was dan ook zeer vereerd toen ik hoorde dat mijn naam bij de curatoren circuleerde’, vertelt Eddo. ‘Het is best spannend om voor zoiets groots gevraagd te worden. Niet alleen omdat je werk in het Rijksmuseum hangt, maar ook omdat het daarna het archief ingaat.’

Het vastgestelde thema voor zijn editie was 'Festivals'. ‘Daar schrok ik wel even van. Ik ben niet zo van de vliegende olifanten en bombastische beelden. Ik heb juist een hele eenvoudige beeldtaal. Waarom wilde ze mij?’Precies daarom: het museum wilde geen voorspelbare festivalfoto’s, maar een originele interpretatie.

Voorbereiding en eerste experimenten

Eddo Hartmann kreeg een jaar de tijd voor zijn serie. ‘Ik kon lang over de uitvoering nadenken. Maar ik weet ook: je kunt nog zoveel achter je laptop bedenken, het gaat om de uitwerking. Daarom besloot ik eerst maar eens wat festivals te bezoeken. Ik ben helemaal geen festivalganger dus er viel een hoop te ontdekken.’

Zijn eerste festival was Milkshake in Amsterdam. ‘Ik heb me suf gefotografeerd’, lacht hij. ‘Analoog, digitaal, met en zonder flits, ik wilde alles uitproberen om te zien wat werkt.’ Het resultaat werd positief ontvangen door het museum. ‘Met die bevestiging kon ik het festivallandschap verder gaan verkennen.’

De omvang van de festivalindustrie

Tijdens zijn onderzoek ontdekte Hartmann hoe groot en professioneel de festivalwereld is. ‘Ik kan redelijk introvert zijn dus ik moest wennen aan al die mensen. Daar stond ik dan als nuchtere bezoeker tussen feestgangers die met een slok of pil op voor mijn camera gingen hangen. Ik heb meerdere keren achter mensen aan moeten rennen omdat ze het grappig vonden om met mijn spullen aan de haal te gaan’, zegt hij. ‘Maar wat mij nog het meeste verbaasde was de enorme industrie die er achter deze festivals schuilgaat. Ons kleine land heeft meer dan duizend festivals per jaar. Dat is echt heel veel.’

Hij koos ervoor om zich te beperken tot grote outdoorfestivals. ‘Daar gebeurt iets heel bijzonders’, legt hij uit. ‘Je verwacht dat het een grote modderbende wordt, maar niets is minder waar. In mum van tijd worden weilanden en natuurgebieden omgetoverd tot een miniatuurstad, compleet met kunststof bestrating, allerhande voorzieningen en een tijdelijke munteenheid. Dat zegt iets over ons land en onze tijd. Kennelijk maakt het boeren niet uit of ze geld verdienen door vee te houden of door hun land te verhuren aan festivalorganisaties.’

Een nieuw perspectief op festivals

Hartmann week bewust af van het klassieke festivalbeeld. ‘Als ik de grootsheid van de feesten en de spetterende shows had gefotografeerd, had mijn werk niets toegevoegd aan wat er al is. Mijn opdracht was om een nieuw perspectief te laten zien.’

Zijn aandacht ging uit naar de individuele bezoeker. ‘Ik heb extreem lange belichtingstijden gebruikt’, vertelt hij. ‘Zo trekt de massa als een vage streep voorbij en krijg het individu de volle aandacht. De hoofdpersonen heb ik ingeflitst zodat ze bevroren zijn in de menigte.’ Het resultaat: vervreemdende beelden met een magisch-realistische sfeer die sterk contrasteren met de uitbundigheid die je verwacht van festivals. ‘Zo vormt de serie een mooi contrast met de klassieke kunst uit de collectie van het Rijksmuseum.’

Tentoonstelling in het Rijksmuseum

Document Nederland is tot 12 januari 2025 te zien in het Rijksmuseum Amsterdam. Daarna worden de beelden opgenomen in het archief. Tegelijkertijd loopt Document Nederland Junior, een fotowedstrijd voor scholieren en mbo-studenten met hetzelfde thema.

Over de fotograaf

Eddo Hartmann (1973) is een documentairefotograaf uit Amsterdam. Na een begin in commerciële fotografie verschoof hij zijn focus naar langdurige projecten waarin hij de invloed van de mens op zijn omgeving onderzoekt.

Bekende projecten zijn onder meer Setting The Stage | North Korea, waarin hij de strakke esthetiek van Pyongyang vastlegde, en The Sacrifice Zone, over de gevolgen van nucleaire tests in Kazachstan. Hartmann won in 2013 de eerste prijs in de categorie landschap bij de Sony World Photography Awards en in 2018 de LensCulture Exposure Award.

Hij werkt als freelancefotograaf en geeft daarnaast workshops en lezingen. Bekijk zijn werk op eddohartmann.com of volg hem op Instagram via: @eddohartmann.

(Zelfportret Eddo Hartmann)