De Ondergedoken Camera: hoe fotografen in het geheim de oorlog vastlegden
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten moedige fotografen hun camera als wapen. Ze legden het leven onder bezetting vast – in het geheim, en vaak met gevaar voor eigen leven. Fotografie is vandaag de dag vooral een hobby of kunstvorm. Maar tijdens de laatste oorlogsjaren in Amsterdam was het ook een stille vorm van verzet. In het indrukwekkende boek De Ondergedoken Camera lees en zie je hoe een groep fotografen het leven tijdens de Hongerwinter en de Duitse bezetting vastlegde. Deze beelden vertellen verhalen die niet vergeten mogen worden.
Wat is De Ondergedoken Camera?
De Ondergedoken Camera was een collectief van verzetsfotografen in Amsterdam. Ze werkten in het diepste geheim, met verborgen camera’s, om het echte leven in oorlogstijd te documenteren. Hun foto’s laten niet alleen de ellende en dreiging zien, maar ook de veerkracht van gewone mensen.
Onder leiding van cineast Fritz Kahlenberg en verzetsman Tonny van Renterghem werkte deze groep als een goed georganiseerde eenheid. Ze legden alles vast: straatbeelden, de armoede van de Hongerwinter, maar ook het dagelijks leven en kleine momentjes van hoop. De beelden werden zelfs naar Londen gesmokkeld en speelden een rol in het besluit om voedsel te droppen boven Nederland.
Waarom is dit boek bijzonder?
Het boek combineert indrukwekkende foto’s met duidelijke uitleg en achtergrondinformatie. Het is geen standaard fotoboek – het is ook een historisch verslag. De auteurs, René Kok en Erik Somers, zijn onderzoekers bij het NIOD (het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) en hebben grondig archiefonderzoek gedaan.
Zij laten niet alleen de beelden zien, maar leggen ook uit hoe deze tot stand kwamen. Je leest wie de foto’s maakte, hoe de camera’s werden verstopt, wie de films ontwikkelde en hoe de foto’s werden verspreid. Hierdoor leer je niet alleen over fotografie, maar ook over de moedige samenwerking binnen het verzet.
Wie waren deze fotografen?
In het boek komen bekende namen voorbij zoals Emmy Andriesse, Cas Oorthuys, Charles Breijer en Ad Windig. Maar het gaat niet alleen om de bekende gezichten. Juist de samenwerking en het netwerk eromheen krijgen veel aandacht.
Tip: Wil je zelf leren van deze beelden? Kijk goed naar hoe de fotografen met licht en compositie werkten, ondanks de moeilijke omstandigheden. Dat kan je helpen om bewuster te fotograferen in uitdagende situaties.
Bezoek de tentoonstelling in FOAM
Ben je nieuwsgierig geworden? Dan is er goed nieuws: van 1 mei tot en met 1 september kun je de bijbehorende tentoonstelling bezoeken bij FOAM in Amsterdam. Deze expositie maakt deel uit van 750 jaar Amsterdam en 80 jaar bevrijding.
Hier zie je niet alleen de originele beelden, maar leer je ook meer over de mensen erachter. De tentoonstelling is mede samengesteld door het NIOD en FOAM, en biedt een bijzondere inkijk in de kracht van fotografie als historisch document.
Over het boek
Titel: De Ondergedoken Camera
Auteurs: René Kok en Erik Somers (NIOD)
Uitgever: WBooks
Omvang: 256 pagina’s, formaat 19 x 25 cm
Prijs: €39,95
Verkrijgbaar bij: Boekhandel of via wbooks.com
Tot slot: wat kun jij als beginner hieruit meenemen?
Dit boek laat zien dat fotografie meer is dan mooie plaatjes maken. Foto’s kunnen een verhaal vertellen, geschiedenis bewaren en zelfs impact hebben op de wereld. Zelfs met beperkte middelen en gevaar om de hoek wisten deze fotografen hun visie vast te leggen.
Tip: Oefen eens met het fotograferen van jouw eigen omgeving alsof je een verhaal wilt vertellen. Denk na over licht, sfeer en wat je precies wilt laten zien. Zo leer je bewuster te kijken – net als de fotografen van De Ondergedoken Camera.
Lees meer
