Christian Voigt toont iconische ruimtefotografie

Terug naar de jaren zestig en zeventig

De jaren zestig en zeventig voelen misschien niet eens zo lang geleden. Maar stel je een auto of telefoon uit die tijd voor. Vergeleken met nu lijken het bijna prehistorische dingen. Internet bestond niet, airbags waren nieuw en zelfs vliegen was nog spannend.

Toch stuurden Amerika en Rusland toen al mensen de ruimte in. Dat was dé grote fascinatie van die tijd. Overal zag je de space age terug: in meubels, mode, kunst en muziek. Er moest nog veel techniek worden uitgevonden. Het was allemaal vooruitstrevend maar ook houtje-touwtje, en voor de astronauten een spannende onderneming. 'Wat dat betreft was het precies zo als met de ruimtevaarder uit het nummer Space Oddity van David Bowie; heelhuids terugkeren was bepaald geen zekerheid.'

De fascinatie van Christian Voigt

Die pioniersgeest sprak Christian Voigt enorm aan. Hij koos het als thema voor zijn fotoserie LUNAR. Vijf jaar lang reisde hij de wereld rond om originele voorwerpen uit die periode tot in detail vast te leggen.

'Tot waar is de mens in staat? Leven we in de toekomst op Mars? Ik ben gefascineerd door de wil van de mensheid om te ontdekken. Mijn werk start altijd met een bepaalde interesse of fascinatie en deze werd gaandeweg de tijd steeds sterker. Met name vond ik die eerste jaren - de ‘’race to space’’ buitengewoon interessant. Grofweg van Spoetnik tot Space Shuttle. Toen ik mezelf nog meer in de materie ging verdiepen zag ik steeds nieuwe en verrassende elementen aan de techniek uit die tijd. Hoe meer research ik deed, hoe meer ik wilde zien en wilde fotograferen. Toen dacht ik, dit zou weleens een mooie serie kunnen zijn. Maar dan komt het: Hoe kan ik deze zaken fotograferen op een manier waarop mensen opnieuw naar het onderwerp kunnen kijken? Want mensen hebben alles natuurlijk al gezien, ik laat ze in principe niet iets nieuws zien.'

Focus op detail

Christian wilde dat mensen echt goed zouden kijken. Daarom koos hij een donkere achtergrond om de pakken en instrumenten volledig te laten opvallen. 'In mijn foto’s zie je elk klein detail, elk schroefje en elk radertje. Ik probeer je zo dichtbij mogelijk te brengen, dichterbij dan je bijvoorbeeld in een museum kunt komen. Ik hoop dat mensen beter gaan kijken door mijn beelden, met meer aandacht en interesse. Als kunstenaar kun je mensen op een andere manier naar een onderwerp laten kijken.

Wat ik mooi en interessant vind, is om wetenschap in contact te brengen met kunst. Normaal gesproken zijn het gescheiden werelden, maar ik heb ervaren dat als je ze combineert het nieuw licht schijnt op zowel de wetenschap als de kunsten.' De foto’s zijn bovendien enorm groot afgedrukt. Zo kun je elk detail zien en ontdek je dingen die je normaal over het hoofd ziet.

De uitdaging om het te realiseren

Zo’n project klinkt geweldig, maar het was niet makkelijk. De originele ruimtepakken en instrumenten zijn zeldzaam en kostbaar. Ze liggen in musea of collecties zoals die van NASA.

'De bureaucratische kant van het verhaal is altijd de grootste uitdaging, zeker bij deze serie. Ze willen alles weten. Wie komt er, wat voor camera wordt er gebruikt, is er extra licht? Zeker in Amerika, waar de NASA natuurlijk zit moet zo’n shoot altijd ook nog verzekerd worden, want je wilt natuurlijk niet dat er tijdens het fotograferen iets met deze onvervangbare items gebeurt. Als je in Amerika op zo’n belangrijke of publieke plek wilt fotograferen, dan moet dat verzekerd worden tegen enorme bedragen. Ik kan me herinneren dat we een dag fotograferen eens moesten verzekeren voor een bedrag met 8 cijfers. Dat voelt ontzagwekkend en ook wel een beetje overdreven, maar zo werkt het nu eenmaal. Je zult begrijpen dat het regelwerk allemaal heel veel werk en tijd kost. Het duurt en het duurt, dus zo’n productie is al snel een meerjarenplan. Deze hele operatie heeft me uiteindelijk dus ook een aantal jaren gekost. Maar dat was vooraf duidelijk en dan voelt dat niet als een probleem. Eigenlijk ben ik niet echt een geduldig persoon, maar dit werk heeft me wel geleerd om de tijd te nemen en me daarbij neer te kunnen leggen.'

Technische aanpak

Christian gebruikt een ALPA-technische camera gecombineerd met een digitale achterwand (ook wel digitale back genoemd). Dat geeft hem veel controle over scherpte en belichting.

'Ik werk met een oude technische camera - een ALPA - en combineer deze met een digitale back. Dat werkt erg prettig. Het hele proces kost veel werk, want ik maak een heleboel foto’s - reeksen met andere diafragmawaardes om te zorgen om alles goed scherp en goed zichtbaar te maken. Dat is nodig om alles zo goed mogelijk te kunnen belichten en achteraf combineer ik al deze verschillende elementen uit de beelden om tot één goed beeld te komen. In sommige foto’s voeg ik ook nog elementen toe, bijvoorbeeld omdat een vizier van een helm zo heftig reflecteert dat je mij en mijn camera ziet staan. Een oplossing is om daar dan een ruimtelandschap in te zetten. Je ziet dan wat de persoon in het ruimtepak gezien heeft toen hij of zij op avontuur was. Dat brengt de kijker ook meteen in het pak, in plaats van er buiten. Die beelden zijn overigens echte en oude beelden uit de ruimte, dus ook dat klopt met het tijdsbeeld.'

'Al met al is het een erg technisch proces, precisiewerk. Ik heb nooit goed licht, want ik moet het doen met de lichtomstandigheden in de musea. Ook heb ik vaak te maken met weerspiegelingen en moeilijke materialen in combinatie met het aanwezige licht. Al mijn werk is gemaakt bij het licht dat ter plaatse aanwezig is. Er zijn momenten dat ik zou willen dat ik extra licht mee zou kunnen nemen, dat zou mijn leven een heel stuk gemakkelijker maken. Maar dat willen ze niet in musea, dat zijn behoorlijk gecontroleerde omgevingen. Het is de enige manier, je moet je aan de regels houden.'

Tip: Als je zelf in een museum fotografeert, zet je ISO wat hoger om genoeg licht te vangen. Let op dat dit meer ruis kan geven.

De magie van het resultaat

Het maken van LUNAR was een lang en intensief project. Na zoveel tijd kijk je bijna niet meer echt naar je eigen foto's. 'Je ziet die beelden zo vaak en zo diepgaand, dat je ze bijna niet meer kunt zien. Maar toen ik ze voor het eerst op groot formaat zag kwam die magie gelijk weer terug. Want dan pas zie je alle kleine details en lijkt het nog onvoorstelbaarder wat ze in die tijd allemaal voor elkaar hebben gekregen.'

Opgegroeid met fotografie

Christian groeide op in een creatieve familie. 'Ik kom uit een familie van uitgevers en fotografen, maar ik heb film gestudeerd in Vancouver. Dat heeft mijn liefde voor beeld natuurlijk aangewakkerd. Maar fotografie heeft ook altijd in mijn familie een grote rol gespeeld. Zo fotografeerde mijn oma ook al veel, er is een mooie collectie amateur-foto’s in de familie gemaakt rond 1900. Ik ben opgegroeid met camera’s om me heen, dus de appel valt niet ver van de boom. Zelf heb ik ook geen fotografie-opleiding gehad en dat vind ik niet erg. Niet dat onderwijs slecht is, maar het technische aspect kun je gewoon leren door middel van veel oefening, maar je oog dat moet je toch echt zelf ontwikkelen. Er is een paar zaken dat moet samenvallen om een goede foto te maken, maar een groot deel van die zaken heeft meer te maken met gevoel en met het oog van de fotograaf dan met een afgeronde vooropleiding.'

'Echte voorbeelden in de fotografiewereld heb ik niet. Hoe graag ik ook naar werk van anderen kijk, hoe meer het me duidelijk maakt dat ik toch liever een bepaalde afstand behoud. Je wilt een eigen stijl ontwikkelen en houden. Natuurlijk gebruik je als fotograaf allemaal dezelfde ingrediënten, maar iedereen heeft toch zijn eigen geheime ‘kruiden’ die je werk uniek maken. Het gaat daarom ook helemaal niet om de camera of de waarde van je apparatuur. Een dure camera maakt niet automatisch mooie foto’s. Natuurlijk moet je goed materiaal hebben om kwalitatief werk te maken, maar het is niet de essentie. Dat is iets dat ik zelf ook moest leren, maar uiteindelijk gaat het toch gewoon om je eigen oog en je eigen ideeën.'

Over Christian Voigt

Christian Voigt (München, 1961) studeerde in Berlijn en Vancouver en werkte in de film- en uitgeverijwereld. Als fotograaf ontwikkelde hij een unieke stijl en trok hij de aandacht van kunstinstellingen en verzamelaars over de hele wereld. Zijn werk was te zien in steden als Amsterdam, Londen, New York en Parijs (Artsy – Christian Voigt). Hij woont en werkt in Hamburg en Zuid-Frankrijk.

Meer op www.christianvoigt.com.

Expositie in Amsterdam

Goed nieuws: van 25 oktober 2024 tot en met 25 januari 2025 is LUNAR te zien bij de Wanrooij Gallery in Amsterdam. Je vindt er groot formaat foto’s van iconische astronautenpakken en bijzondere ruimtevaarttechniek uit de Verenigde Staten en Rusland.

Meer info: www.wanrooijgallery.com.