Avond- en nachtfotografie: fotograferen in het donker?
De dagen zijn dit seizoen maar erg kort, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je minder tijd hebt om op pad te gaan met je camera. Juist in het donker maak je de mooiste foto’s van de maan, de sterren en, als je geluk hebt, zelfs van de melkweg.
Wanneer je op pad wil in het donker, moet je rekening houden met een paar zaken. Ten eerste zal je moeten investeren in een goede camera, als je die nog niet hebt natuurlijk. Er zijn een paar slimme zaken die moderne systeemcamera’s bieden ten opzichte van oudere spiegelreflexmodellen. Zo is er bijvoorbeeld het kantelbare lcd-scherm, waarmee je een goed overzicht houdt van het beeld wat je wil maken, ook wanneer dat vanuit een moeilijke hoek is, bijvoorbeeld hoog of laag op een statief. Ook kies je het beste voor een camera die in RAW kan fotograferen, omdat je op die manier veel mogelijkheden hebt voor de nabewerking. In het geval van avond- en nachtfotografie is dat haast onmisbaar, omdat je altijd te maken krijgt met verschillende lichtbronnen die de witbalans in de war kan gooien. De mogelijkheid om deze achteraf te kunnen wijzigen is dan ook een absolute musthave.
Objectieven en accessoires
Met alleen een goede camera ben je er nog niet. Natuurlijk heb je ook een objectief nodig.Een lichtsterk objectief is prettig, omdat je in de nacht te maken krijgt met extreem weinig licht. Echter, er zit ook een nadeel aan het gebruiken van een grote diafragmaopening bij avond- en nachtfotografie. Wanneer je namelijk een groot diafragma gebruikt, bijvoorbeeld f/2.8 of zelfs f/1.8, krijg je te maken met zeer weinig scherptediepte. Met andere woorden, slechts enkele delen van de foto zullen scherp zijn, de voor- en achtergrond van de foto zal onscherp zijn. In veel gevallen van fotografie, zoals bij het maken van portretten bijvoorbeeld, is dit iets wat we graag willen bereiken, maar bij nachtfotografie juist niet. Bij avond- en nachtfotografie gaat het er vaak juist om dat we een mooi overzicht krijgen van de sterrenhemel en die hebben we dan het liefst helemaal scherp in beeld. Je diafragma schroef je dan ook al gauw op naar f/5.6 of f/8 of zelfs hoger. Dan merk je echter dat je een zeer hoge ISO moet gebruiken om nog een mooie foto te maken. Of, je maakt een foto met een langere sluitertijd. In nachtfotografie is het fotograferen met een langere sluitertijd geen uitzondering. Zet je camera ook weer niet té lang open, want door het draaien van onze planeet ten opzichte van de sterren, zal je dan een bewogen beeld krijgen. Er zijn wel trucjes om dit tot een minimum te beperken, zoals een meedraaiend statief, maar dat is een accessoire waar slechts de doorgewinterde astrofotografen mee op pad zullen gaan.
Statieven en filters
Voor de doorsnee fotografie liefhebber is een normaal statief voldoende. Het is namelijk van groot belang dat de camera volledig stil blijft - vooral wanneer de sluiter voor een langere tijd open moet staan. Let bij het aanschaffen van een statief op het draagvermogen. Je wil voorkomen dat het accessoire jouw camera en objectief niet kan tillen. Tevens wil je niet een te zwaar objectief willen rondsjouwen. Gelukkig zijn er tegenwoordig zeer robuuste maar toch lichtgewicht statieven op de markt. Een ander accessoire wat het leven van astrofotografen een stuk makkelijker maakt, is het natural night filter. Het is in ons land bijna niet mogelijk om nog een plekje zonder lichtvervuiling te vinden. Speciale nachtfilters hebben als doel om lichtvervuiling uit je beeld te weren. Ook voegt dit type filter een aangename scherpte en extra contrast toe aan je beeld.
Locaties
Of je nu met of zonder natural night filter op pad gaat, je uitgangspunt is een zo donker mogelijke locatie. Zoals al genoemd is dat in Nederland nog best wel lastig, maar gelukkig zijn er nog wel relatief donkere plekjes te vinden. Zo heb je het allermeeste geluk wanneer je op de Waddeneilanden bent, maar ook in de Achterhoek en delen van Drenthe en Friesland is het zeer donker. In de Flevopolder wil het ook nog wel lukken, mits je niet te dicht bij de stad of de snelweg bent. Tot slot kun je aan de kust ook donkere omgevingen vinden. Let wel op dat je al snel te maken krijgt van lichtvervuiling van de stad of industrie achter de duinen, bij Den Haag of de Maasvlakte bijvoorbeeld, en houd ook rekening met dat je de schepen op zee zal gaan zien naarmate je een langere sluitertijd gebruikt.